Samenvatting
Menswaardige, relationele zorg voor mensen met dementie. Bespreking van de film Human forever van Teun Toebes.
Risico's voor lief nemen voor de zorg voor mensen met dementie.
Dementie? De mens zie(n)!
Als je het woord dementie snel uitspreekt hoor je waar het in essentie over gaat: De mens zie(n).
Teun Toebes film Human forever
Gisteren ben ik naar deze film geweest. Wat een gave dat Teun zijn missie om de wereld voor mensen met dementie te verbeteren zo vroeg al gevonden heeft. En wat een bof voor mensen met dementie. Human activist Teun (24 jaar) is ontwapenend en spontaan. Zijn bijzondere film geeft inzicht en hoop. Door nabijheid in ontmoetingen wekt Teun in zichzelf gekeerde mensen weer tot leven. Letterlijk opgewekt. Er ontstaat plezier, ontmoeting, een zekere intimiteit. Teun woont op gesloten afdelingen in Nederland en roept als hij de huiskamer binnen loopt: ‘Hallo, ik ben weer thuis!’. Net zo gewoon als jij en ik. Hij reist met filmmaker Jonathan de Jong de wereld rond om goede suggesties te ontdekken voor de toekomst van inclusieve zorg voor mensen met dementie. Dit betreft zowel de directe, omgang als het zorgsysteem, de visie op leven en zorg, financiering en architectuur.
‘Als mensen weg mogen, blijven ze en voelen ze zich veilig.’ zegt Teun. Dus niks gesloten afdelingen en voor alles risico’s vermijden. Doordat minder onrust, zijn minder dempende psychofarmaca nodig. Dit voorkomt de dode waas voor ogen. De sprankeling en interactie komen terug.
Een prachtig en eenvoudig te realiseren voorbeeld uit de film vind ik het Vlaamse wieg-bed. Naasten kunnen iets doen, iets betekenen: de ander wiegen. De cirkel is rond: bij het begin en het eind van het leven liefdevol gewiegd worden.
Een ander aansprekend voorbeeld is Zuid Korea, dat preventie van dementie handen en voeten heeft gegeven. Noodzakelijk om problemen rond de enorme vergrijzing te tackelen.
Geen woord in de Human forever over mantelzorg of plicht. Wel zie je volwassen kinderen die dankbaar zijn dat ze de kans krijgen om voor hun ouders met dementie te zorgen. Schrijnend is het in arme Moldavië, waar ouderen eenzaam verpieteren door het gebrek aan jonge mensen. Zij verdienen in het buitenland geld.
Human forever is een aanrader. 1 op de 5 krijgt dementie. Hoe dan ook, je hebt of krijgt ermee te maken.
Menswaardige zorg betekent risico’s voor lief nemen
Een van mijn eerste weekendbaantjes – 50 jaar geleden – was het met een kar rondbrengen van koffie en thee aan bewoners van de lange sombere gangen van een Rotterdams verzorgingshuis. Ik kreeg van mijn leidinggevende op mijn sodemieter. Ik deed te lang over de ronde, omdat ik een praatje maakte of een gevraagd piepklein klusje deed. Ook toen al: efficiency boven menswaardigheid.
Later heb ik als trainer en projectleider tientallen verpleeghuizen bezocht om medewerkers en beleidsmakers te stimuleren in het geven van compassievolle, relationele zorg. Ik kreeg pijn in mijn buik als ik mensen als zombies in hun stoel zag hangen of de paniek van anderen zag of hoorde. Geïnspireerde zorg staat of valt met contact en afstemmen, de mens achter de mens zien. Vrijheid en keuzes maken, ook al betekent dit risico’s voor lief nemen.